การอบรมเลี้ยงลูก ตามแบบฉบับอัลอิสลาม

แปลเรียบเรียง อับดุลวาเฮด สุคนธา

          การเลี้ยงดูบุตร สังคมในยุคปัจจุบัน จะต้องเผชิญหน้ากับปัญหามากมาย เพราะการเลี้ยงลูกนั้นไม่ได้เป็นไปตามแบบฉบับของศาสนาอิสลาม พ่อแม่ต่างละเลยและไม่ให้ความสำคัญ นั่นคือสาเหตุที่จะนำมาซึ่งการทรยศต่อพ่อแม่ การตัดญาติขาดมิตรและสร้างความวุ่นวายในสังคมมากมาย

          จำเป็นอย่างยิ่งจะต้องได้รับการแก้ไข้ แต่คำถามมีอยู่ว่า เราจะแก้ปัญหานี้ด้วยวิธีใด ไม่มีผู้รู้ที่จะให้ความสำคัญในเรื่องการอบรมเลี้ยงดูลูกหรือ!  หรือว่า ตามสถาบัน โรงเรียน มหาลัยเขาไม่สอนเรื่องนี้ ! หรือว่าไม่มีคู่มือการอบรมในเรื่องนี้ ! เปล่าเลย หากเราได้พิจารณา คัมภีร์ พระมหาอัลกรุอ่านอย่างแท้จริงแล้ว เราจะพบว่านี่แหละคือ คู่มือที่จะนำมาสู่แก้ไข้ เพราะอัลกรุอ่านคือ คำดำรัสของพระเจ้าแห่งมนุษย์ชาติทั้งมวล 

          แท้จริง พระองค์ทรงทราบดียิ่งว่าจะอบรมสั่งสอนมนุษย์อย่างไร ไม่มีสื่อและคู่มือชนิดใดที่เหมาะสมสำหรับมนุษย์ ตั้งแต่เด็กทารกจนกระทั่งเขาบรรลุนิติภาวะ นอกจากอัลกรุอ่าน เพราะอัลกรุอ่านได้กล่าวเอาไว้หลายรูปแบบในการสั่งสอนและอบรมเลี้ยงดูบุตร อัลกรุอ่านเคยทำให้สังคมในยุคญาฮีลียะฮ์ สังคมป่าเถื่อนกลับกลายมาเป็นสังคมที่บริสุทธิ์อีกครั้ง เมื่ออัลลอฮฺทรงส่งศาสดามูฮัมหมัดศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม มายังนครมักกะฮฺเพื่อเรียกร้องพวกเขาไปสู่หลักศรัทธาที่ถูกต้อง

         ท่านร่อซูลุลลอฮฺ ได้กล่าวถึงความสำคัญของการอบรมลูกไว้ในฮะดีษบทหนึ่งที่รายงานโดยอบูฮุรอยเราะฮฺ (รอฏิยัลลอฮุอันฮุ) ว่า:

ماَ مِنْ مَوْلُوْدٍ إلا يُوْلَدُ عَلَى الْفِطْرَةِ ، فَأَبَواَهُ يُهَوِّداَنِه، أَوْ يُنَصِّراَنِه، أَوْ يُمَجِّساَنِه "

     "เด็กทุกคนเกิดมาด้วยธรรมชาติอันบริสุทธ์ แล้วต่อมาไม่นานพ่อและแม่ของเด็กก็ชักนำเด็กไปนับถือศาสนายูดาย ศาสนาคริสต์ และศาสนามะยูซ" 

(มุสลิม)

     รายงานจากท่านอิบนุ อับบ๊าส ร่อฎิยัลลอฮฺอันฮุเล่าว่า ท่านนบีมุฮัมมัด ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมกล่าวว่า

أَكْرِمُوْا أَوْلاَدَكُمْ وَأَحْسِنُوْا أَدَبَهُمْ فَإِنَّ أَوْلاَدَكُمْ هَدِيَّةٌ إِلَيْكُمْ

“ท่านทั้งหลายจงให้เกียรติบรรดาลูกของพวกท่าน และอบรมบ่มนิสัยพวกเขาให้มีมารยาทที่ดีงาม 

เพราะแท้จริง บรรดาลูกของพวกท่านเป็นของขวัญแก่พวกท่าน”

(บันทึกของอิมามอิบนุมาญะฮ์)

ความสำคัญการอบรมเลี้ยงดูบุตร

          การอบรมสั่งสอนบุตรนั้นถือว่ามีสิ่งสำคัญเพราะมันคืออิบาดะอย่างหนึ่งที่จะทำให้ลูกนั้นรู้จักอัลลอฮฺ เมื่อลูกได้เรียนรู้แล้วก็ต้องดำรงและปฏิบัติต่อคำสั่งของอัลลอฮฺอย่างเคร่งครัด ที่มาจากการตักเตือน ชี้แนะ แบบอย่างที่ดีงาม และนำสู่การปฏิบัติ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ ทั้งตัวเขาเองและสังคมรอบข้าง 

         ฉะนั้นท่านนบีคือครูที่ดียิ่ง คือแบบอย่างที่ดีเลิศในการอบรม การตักเตือนต่อบรรดาเด็กๆและบรรดาสาวกของท่าน ท่านนบี ที่ถูกส่งมาเพื่อเป็นความเมมตาต่อชาวโลกทั้งมวล ดังที่อัลลอฮฺ ตรัสว่า:

" وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ "

"และเรามิได้ส่งเจ้ามาเพื่ออื่นใดนอกจากเพื่อเป็นความเมตตาต่อชาวโลกทั้งมวล"

(21 : 107)

ที่อัลลอฮฺ ตรัสว่า:

هُوَالَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ

     “พระองค์ทรงเป็นผู้แต่งตั้งร่อซูลขึ้นคนหนึ่งในหมู่ผู้ไม่รู้จักหนังสือจากพวกเขาเองเพื่อสาธยายอายาตต่าง ๆ ของพระองค์แก่พวกเขา และทรงทำให้พวกเขาผุดผ่อง และทรงสอนคัมภีร์และความสุขุมคัมภีร์ภาพแก่พวกเขา”

( สูเราะห์ อัลญุมอะ อายะที่ 2)

     ท่านนบี เป็นแบบอย่างของครูผู้มีเมตตาแก่คนทุกคน ท่านเคยกล่าวว่า:

" إِنَّمَا بُعِثْتُ مُعَلِّمًا "

"อันความจริงแล้วฉันถูกส่งมาเพื่อเป็นครู" 

(บันทึกโดยอิบนุมาญะฮฺ)

     ในอีกหะดีษรายงานหนึ่งกล่าวว่า:

" وَلكِنْ بَعَثَنِيْ مُعَلِّمًا مُيَسِّرًا "

" แต่(อัลลอฮฺ)ได้ส่งฉันมาเป็นครู และเป็นครูที่ง่ายๆ" 

(บันทึกโดยอะห์หมัด)

     ส่วนหนึ่งของอะมานะห์ และความรับผิดชอบที่ยิ่งใหญ่คือ การอบรมเลี้ยงดูลูกๆ อัลลอฮฺตรัสว่า

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ وَأَهۡلِيكُمۡ نَارا وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُ

     ท่านอะลี บิน อะบี ฏอลิบ เราะฎิยัลลอฮุอันฮุ ได้กล่าวอธิบายอายะฮฺนี้ว่า “จงฝึกมารยาทและสอนความรู้ให้แก่พวกเขา(ลูกๆ)"

(อัต-ตะหฺรีม 6)

     ดั่งหะดีษของท่าน นบี

"كُلُّكُمْ رَاعٍ وَكُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، الْإِمَامُ رَاعٍ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، وَالرَّجُلُ رَاعٍ فِي أَهْلِهِ وَهُوَ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، وَالْمَرْأَةُ رَاعِيَةٌ فِي بَيْتِ زَوْجِهَا وَمَسْئُولَةٌ عَنْ رَعِيَّتِهَا، وَالْخَادِمُ رَاعٍ فِي مَالِ سَيِّدِهِ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ"

     “ทุกคนในหมู่พวกท่านเป็นผู้รับผิดชอบ และทุกคนในหมู่พวกท่านต้องถูกสอบสวนต่อความรับผิดชอบของเขา

     ♣ ผู้นำเป็นผู้รับผิดชอบและต้องถูกสอบสวนในความรับผิดชอบของเขา

     ♦ สามีเป็นผู้รับผิดชอบในครอบครัวของเขา และเขาต้องถูกสอบสวนในความรับผิดชอบของเขา

     ♦ ภรรยาเป็นผู้รับผิดชอบในครอบครัวของสามีของนาง และนางต้องถูกสอบสวนในความรับผิดชอบของนาง

     ♦ ผู้รับจ้างเป็นผู้รับผิดชอบในทรัพย์สินของผู้จ้าง และเขาต้องถูกสอบสวนในความรับผิดชอบของเขา

     ♦ ชายคนหนึ่งคนใดในหมู่พวกท่านเป็นผู้รับผิดชอบในทรัพย์สมบัติของบิดาของเขา และเขาต้องถูกสอบสวนในความรับผิดชอบของเขา

     ดังนั้น ทุกคนในหมู่พวกท่านเป็นผู้รับผิดชอบ และทุกคนต้องถูกสอบสวนในความรับผิดชอบของเขา”

(บันทึกโดยอิมามบุคอรียฺและมุสลิม)

      อิมามเฆาะซาลีกล่าวว่า ลูกคือ อะมานะฮฺ หน้าที่และความรับผิดชอบจากพ่อและแม่ จิตใจของพวกเขาบริสุทธิ์ ผุดผ่อง เฉกเช่น อัญมณีที่มีค่าปราศจากร่องรอย ขีดข่วน เขารับทุกอย่างที่ถูกหยิบยื่น ทั้งสิ่งที่ดีและสิ่งที่ไม่ดี และการชักนำแก่เขาไปด้านต่างๆ

     หากอบรมเลี้ยงดูเขาดี แน่นอนเขาจะเจริญเติบโตในสิ่งที่ดี จะมีความสุขทั้งโลกนี้และโลกหน้า หากปล่อยปะละเลยไม่อบรมเลี้ยงดูในสิ่งที่ดีก็จะทำให้เขานั้นไม่ต่างอะไรกับสัตว์ที่ใช้ชีวิตตามอารมณ์ใจตัวเอง