AI เทคโนโลยีที่แย่งงานมนุษย์
เรียบเรียงโดย อิสมาอีล กอเซ็ม
มวลการสรรเสริญเป็นเอกสิทธิ์ของอัลลอฮฺผู้อภิบาลแห่งสากลโลก
เทคโนโลยี AI กำลังเปลี่ยนโครงสร้างตลาดแรงงานโลกอย่างรวดเร็ว งานจำนวนมากถูกแทนที่ด้วยระบบอัตโนมัติ ส่งผลให้ผู้คนตกงาน ขาดรายได้ และทำให้กำลังซื้อในระบบเศรษฐกิจลดลง บทความนี้ได้วิเคราะห์วงจรเศรษฐกิจที่อาจนำไปสู่ “การที่มนุษย์ตกงานจำนวนมากจนเอไอเองก็ไม่สามารถเติบโตต่อได้” ในส่วนนี้จะเพิ่มเติม มุมมองอิสลามว่า ศาสนามีทัศนะต่อเทคโนโลยี การทำงาน และผลกระทบต่อสังคมอย่างไร
1. อิสลามมอง “การทำงาน” เป็นเกียรติ ไม่ใช่ภาระ
ในอิสลาม การทำงาน คือศาสนกิจ รูปแบบหนึ่ง และเป็นส่วนหนึ่งของเกียรติที่อัลลอฮ์ทรงมอบให้มนุษย์
หลักฐานจากอัลกุรอาน
وَأَن لَّيۡسَ لِلۡإِنسَٰنِ إِلَّا مَا سَعَىٰ
“และมนุษย์จะไม่ได้อะไรเลย นอกจากสิ่งที่เขาได้ขวนขวายเอาไว้”
(อัล-นัจญ์ม 53:39)
แสดงให้เห็นว่า คุณค่าของมนุษย์คือการทำงานและความพยายาม ไม่ใช่การพึ่งเทคโนโลยีอย่างเดียว
หะดีษท่านนบี ﷺ กล่าวว่า
قال رسول الله ﷺ:
“ما أَكَلَ أَحَدٌ طعامًا قطُّ خيرًا من أنْ يأكلَ من عملِ يدِه، وإنَّ نبيَّ اللهِ داودَ عليه السلامُ كان يأكلُ من عملِ يدِه.”
(บันทึกโดยอัล-บุคอรี)
“ไม่มีผู้ใดกินอาหารที่ดีกว่าการกินจากน้ำพักน้ำแรงของตนเอง
และแท้จริงท่านนบีดาวูด عليه السلام ก็ยังเลี้ยงชีพด้วยงานจากมือของท่านเอง”
นั่นหมายความว่า การแทนที่งานมนุษย์ด้วยเครื่องจักร หรือ AI จนมนุษย์ไม่มีงานทำ ขัดกับหลักการพื้นฐานของอิสลามที่ให้เกียรติการทำงาน
2. อิสลามห้ามสร้างระบบที่ทำให้คนจำนวนมากเสียสิทธิในปัจจัยยังชีพ
หนึ่งในหลักการยิ่งใหญ่ของอิสลามคือ
“ห้ามสร้างความเสียหาย” (لا ضرر ولا ضرار) ไม่มีการทำร้ายตนเอง และไม่มีการทำร้ายผู้อื่น
(หะดีษศ่อหีห์: มาลิก, อิบนุมาญะฮ์)
หากเทคโนโลยีเอไอสร้างระบบที่คนจำนวนมากถูกเลิกจ้าง ขาดรายได้ ครอบครัวขาดปัจจัยยังชีพ เกิดช่องว่างยากจน–ร่ำรวยรุนแรง ถือว่าเป็นระบบที่สร้างความเสียหาย ซึ่งอิสลามไม่อนุญาต
อิสลามสอนว่าเศรษฐกิจต้องนำไปสู่ความยุติธรรม การกระจายรายได้ การรักษาศักดิ์ศรีของมนุษย์ ความสามารถในการยังชีพอย่างมีเกียรติ เมื่อเทคโนโลยีทำลายงานของมนุษย์ และเพิ่มกำไรให้ผู้ถือทุนเพียงไม่กี่ราย ระบบนั้นไม่เป็นธรรมตามหลักชะรีอะฮ์
3. มุมมองอิสลามต่อ “การพึ่งพาเทคโนโลยีมากเกินไป”
อัลลอฮ์สอนให้มนุษย์ใช้เทคโนโลยี แต่ห้ามพึ่งพามันทดแทนบทบาทมนุษย์โดยสิ้นเชิง ในอัลกุรอานระบุว่า อัลลอฮ์ทรงทำให้มนุษย์เป็น ตัวแทนบนหน้าแผ่นดิน
إِذۡ قَالَ رَبُّكَ لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٞ فِي ٱلۡأَرۡضِ خَلِيفَةٗۖ قَالُوٓاْ أَتَجۡعَلُ فِيهَا مَن يُفۡسِدُ فِيهَا وَيَسۡفِكُ ٱلدِّمَآءَ وَنَحۡنُ نُسَبِّحُ بِحَمۡدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَۖ قَالَ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ مَا لَا تَعۡلَمُونَ 30
“และจงรำลึกถึงขณะที่พระเจ้าของเจ้าได้ตรัสแก่มะลาอิกะฮฺว่า แท้จริงข้าจะให้มีผู้แทนคนหนึ่ง ในพิภพ
มะลาอิกะฮฺได้ทูลขึ้นว่า พระองค์จะทรงให้มีขึ้นในพิภพซึ่งผู้ที่บ่อนทำลาย และก่อการนองเลือดในพิภพกระนั้นหรือ
ทั้ง ๆ ที่พวกข้าพระองค์ให้ความบริสุทธิ์ พร้อมด้วยการสรรเสริญพระองค์ และเทิดทูนความบริสุทธิ์ในพระองค์
พระองค์ตรัสว่า "แท้จริงข้ารู้ยิ่งในสิ่งที่พวกเจ้าไม่รู้”
(อัลบะเกาะเราะฮ์ 2:30)
หมายถึงผู้บริหารจัดการ ผู้ดูแลระบบโลก ไม่ใช่ให้เทคโนโลยีมาบริหารแทนมนุษย์ทั้งหมด
อิสลามยอมรับเทคโนโลยี 3 เงื่อนไข :
♦ ไม่ทำลายสิทธิพื้นฐานของมนุษย์
♦ ไม่สร้างความอยุติธรรมเชิงเศรษฐกิจ
♦ ไม่ทำให้มนุษย์สูญเสียบทบาทที่อัลลอฮ์มอบหมาย
หาก AI ทำให้คนตกงานเป็นล้าน ๆ จนไม่สามารถยังชีพถือว่า เทคโนโลยีกำลังก้าวข้ามเส้นของศาสนา
4. อิสลามเตือนถึงระบบเศรษฐกิจที่คนรวยได้ประโยชน์เพียงไม่กี่คน
อัลกุรอาน เตือนถึงอันตรายของความมั่งคั่งที่ไหลไปกระจุกตัวเฉพาะกลุ่มผู้ถือทุน:
“เพื่อไม่ให้ทรัพย์นั้น เป็นเพียงสิ่งหมุนเวียนระหว่างมหาเศรษฐี ในหมู่พวกเจ้าเท่านั้น”
(อัล-หัชรฺ 59:7)
นี่คือหลักฐานตรงว่า ระบบเศรษฐกิจที่ทำให้ความมั่งคั่งไปสู่คนส่วนน้อยนั้นผิดหลักอิสลาม หาก AI กลายเป็นเครื่องมือที่ทำให้บริษัทใหญ่ ๆ มีกำไรมหาศาล แต่ประชาชนทั่วไปตกงาน ไม่มีโอกาสแข่งขัน ระบบนั้นขัดกับหลัก ความยุติธรรมทางเศรษฐกิจ
5. อิสลามกับการจัดการเทคโนโลยีในเชิงนโยบาย
อิสลามสนับสนุนการพัฒนาวิทยาศาสตร์ แต่ต้องมาพร้อม “มนุษยธรรม” และ “ความยุติธรรม” หลักชะรีอะฮ์ 5 ประการมีเป้าหมายชัดเจน คือการปกป้อง : ศาสนา, ชีวิต, สติปัญญา, ทรัพย์สิน, เชื้อสายและครอบครัว
หากเทคโนโลยีทำให้คนตกงานจน ครอบครัวแตกแยก เกิดความยากจน สุขภาพจิตพัง ขาดโอกาสเลี้ยงดูบุตร เกิดหนี้สิน แสดงว่าระบบเทคโนโลยีนั้น ทำลายจุดประสงค์เป้าหมายของบทบัญญัติอิสลาม ซึ่งถือว่าผิดหลักชะรีอะฮ์
อิสลามจะสนับสนุนเจตนารมณ์เพื่อให้เกิด : ระบบเศรษฐกิจที่กระจายรายได้ต่อเนื่อง งานที่คงคุณค่าความเป็นมนุษย์ เทคโนโลยีที่เป็นผู้ช่วย ไม่ใช่ผู้ครอบงำ
จากมุมมองอิสลาม : AI จะยั่งยืนได้ เมื่อมนุษย์ไม่ถูกทิ้งไว้ข้างหลัง
อิสลามไม่ได้ต่อต้านเทคโนโลยี แต่เน้น “กรอบคุณธรรมและความยุติธรรม” ดังนั้นภาพรวมคือ : เทคโนโลยี AI ทำงานแทนมนุษย์ได้ แต่ไม่ควรทำให้มนุษย์ สูญเสียศักดิ์ศรีและปัจจัยยังชีพ และไม่ควรสร้างระบบที่ทำให้ทรัพย์สินกระจุกตัวในหมู่คนรวย หากเทคโนโลยีทำลายมนุษย์ เทคโนโลยีนั้นจะสูญสลายไปตามความอยุติธรรมที่มันสร้าง เพราะความอยุติธรรมไม่มีวันยั่งยืนตามหลักการของอัลลอฮ์
أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ “พระผู้สร้างย่อมรู้ดียิ่ง”
(อัลมุลก์ 67:14)
ดังนั้น AI จะไม่ใช่ผู้ฆ่ามนุษย์ แต่ความอยุติธรรมต่อมนุษย์จะทำให้เอไอเองล่มสลาย
