ความพยายามของบรรดาเศาะหาบะฮฺ ในการรวบรวมอัลกุรอาน (5)

โดย...ยูซุฟ  อบูบักร

ใครคือผู้รวบรวมอัลกุรอาน ?

          การรวบรวมอัลกุรอานนับว่าเป็นภารกิจอันใหญ่หลวง เป็นพันธกิจที่มีความหนักยิ่งกว่าการเคลื่อนย้ายภูผา เพราะเป็นการรวบรวมดำรัสของพระผู้อภิบาลแห่งสากลจักรวาลเพื่อมาใช้เป็นธรรมนูญในการดำเนินชีวิตแก่มวลมนุษยชาติ และการจดบันทึกหรือเก็บรวบรวมในแต่ละยุคแต่ละสมัยมีบรรดาเศาะหาบะฮฺผู้ทรงเกียรติหลายคนที่ได้รับการไว้วางใจต่อภารกิจที่มีเกียรตินี้ แต่มีอัครสาวกผู้หนึ่งซึ่งมีประสบการณ์อย่างล้นเปี่ยม นับได้ว่าเป็นผู้ชำนาญการ มีความเกี่ยวพันกับภารกิจชิ้นนี้ทั้งสามยุคสมัยด้วยกัน เขาคือ ซัยด์ บิน ษาบิต เราะฎิยัลลอฮุอันฮุ

          ในสมัยท่านรอสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม เขาเป็นอาลักษณ์ที่คอยจดบันทึกอัล-วะหฺยูหรือโองการต่างๆ ของอัลกุรอานที่ถูกประทานลงมา

          สมัยเคาะลีฟะฮฺอบูบักรฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮุ เขาได้รับการแต่งตั้งจากเคาะลีฟะฮฺให้ติดตามรวบรวมอัลกุรอานที่ถูกบันทึกไว้ในสถานที่ต่างๆ อย่างกระจัดกระจาย

          สมัยเคาะลีฟะฮฺอุษมาน เราะฎิยัลลอฮุอันฮุ เขายังคงได้รับการไว้วางใจต่อภารกิจสำคัญนี้อีกต่อไป โดยมีคำสั่งจากเคาะลีฟะฮฺให้คณะบุคคลซึ่งประกอบด้วย ซัยด์ บิน ษาบิต, อับดุลลอฮฺ บิน อัซซุบัยร์ , สะอีด บิน อัลอาศ และอับดุรเราะหฺมาน บิน อัล-หาริษ บิน อัล-ฮิชาม เราะฏิยัลลอฮุอันฮุม ได้คัดลอกอัลกุรอาน เพื่อการแจกจ่าย

          การที่เคาะลีฟะฮฺอบูบักรฺได้คัดเลือกให้ซัยด์ บิน ษาบิตเป็นผู้ปฏิบัติหน้าที่อันสำคัญอย่างยิ่งนี้ เหตุผลส่วนหนึ่งซึ่ง ดร.อะลีย์ มุหัมมัด อัศ-ศ็อลลาบีย์ วิเคราะห์ไว้มีดังนี้

     1. เนื่องจากเขาเป็นคนหนุ่ม โดยที่อายุในขณะนั้นเพียง 21 ปี นับได้ว่าเป็นช่วงวัยที่มีความตั้งใจมุ่งมั่นและปณิธานไหวพริบดี

     2. เป็นผู้ที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้านมากกว่าใครอื่น โดยที่อัลลอฮฺทรงประทานพรสวรรค์ในเรื่องนี้ให้แก่เขา และมีสติปัญญาที่ฉลาดปราดเปรื่อง

     3. เป็นที่น่าไว้วางใจ ไม่มีมลทินหรือข้อตำหนิติดตัวมาก่อน การปฏิบัติหน้าที่ของเขาจะถูกตอบรับโดยไร้ข้อกังขา

     4. เขาเคยเป็นอาลักษณ์ประจำตัวท่านรอสูลุลลอฮฺที่คอยจดบันทึกอัล-วะหฺยูหรือโองการต่างๆ ของอัลกุรอาน นับได้ว่าเป็นผู้ที่มีประสบการณ์อย่างเต็มเปี่ยมในเรื่องนี้มากกว่าบุคคลอื่นๆ และไม่ใช่เป็นเรื่องแปลกใหม่สำหรับเขาแต่ประการใด

     5. กอปรกับเขาเป็นหนึ่งในสี่คนที่ได้รับหน้าที่ให้เป็นผู้รวบรวมอัลกุรอานในสมัยของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม  จากหะดีษของเคาะตาดะฮฺ กล่าวว่า

ฉันได้ถามอนัส บิน มาลิก เราะฎิยัลลอฮุอันฮุ ว่า “มีใครบ้างที่เป็นผู้รวบรวมอัลกุรอานในสมัยของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม? "

มาลิก ตอบว่า “มีอยู่สี่คนซึ่งพวกเขาทั้งหมดเป็นชาวอันศอร ประกอบด้วย อุบัยย์ บิน กะอฺบิ , มุอาซ บิน ญะบัล , ซัยด์ บิน ษาบิต และอบูซัยด์”

มีวิธีการรวบรวมอย่างไร ?

         สำหรับวิธีการรวบรวมอัลกุรอานที่ซัยด์ บิน ษาบิตได้กระทำ ซึ่งไม่มีส่วนไหนของอัลกุรอานนอกจากจะถูกจดบันทึกไว้ต่อหน้าท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม อัลกุรอานถูกท่องจำโดยบรรดาเศาะหาบะฮฺ การท่องจำเพียงอย่างเดียวก็ยังไม่พอนอกจากจะต้องจดบันทึกไว้ด้วยเพราะกลัวว่าการท่องจำอาจเกิดความผิดพลาดหรือคลาดเคลื่อนได้ และซัยด์ บิน ษาบิต จะไม่รับโองการต่างๆ จากคนหนึ่งคนใดยกเว้นเขาจะต้องนำพยานสองคนมายืนยันว่าโองการดังกล่าวถูกบันทึกไว้ต่อหน้าท่านรอสูล ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม พร้อมทั้งบอกถึงทิศทางที่อัลกุรอานถูกประทานลงมา ด้วยกับวิธีการหรือลักษณะดังกล่าวซัยด์ บิน ษาบิตได้ดำเนินการอย่างต่อเนื่องในการติดตามรวบรวมอัลกุรอานด้วยความระมัดระวัง ต้องระบุที่มาอย่างชัดเจนแม่นยำ และดำเนินการอย่างละเอียดรอบคอบ

          อัล-ลัยษีย์ บิน สะอัด กล่าวว่า ผู้ที่รวบรวมอัลกุรอานคนแรกคือ อบูบักรฺ ผู้จดบันทึกคือ ซัยด์ บิน ษาบิต สำหรับผู้ที่นำโองการต่างๆ มาให้ซัยด์ เขาจะไม่บันทึกโองการใดนอกจากจะต้องมีพยานที่มีความยุติธรรมสองคนมายืนยัน และในตอนท้ายของสูเราะฮฺบะรออะฮฺปรากฏว่าอยู่ที่อบีคุซัยมะฮฺ บิน ษาบิต เขาพูดว่า จงบันทึกมัน เพราะแท้จริงท่านรอสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้ให้การเป็นพยานของท่านแทนพยานสองคน ดังนั้นเขาก็ได้บันทึก มีอยู่ครั้งหนึ่งท่านอุมัรเคยนำโองการที่ว่าด้วยการลงโทษผู้ผิดประเวณี (อัร-เราะญัม) เขาไม่บันทึกอันเนื่องมาจากท่านอุมัรนำโองการดังกล่าวมาเพียงคนเดียวโดยไม่มีพยานมายืนยัน

      ส่วนแหล่งที่อัลกุรอานถูกบันทึกไว้ ได้แก่ ก้านหรือใบอินทผลัม แผ่นหินชนวน แผ่นหนัง กระดูก และจากการท่องจำของบรรดาเศาะหาบะฮฺผู้ทรงเกียรติทั้งหลาย