อัตตัรบียะฮฺ ในอิสลาม
อับดุลวาเฮด สุคนธา แปลเรียบเรียง
ความหมายการ (อัตตัรบียะฮฺ)
♦· تربية มาจากคำว่า ربى يربي (เราะบา ยุรบี) การดูแลและเลี้ยงดู อัลลอฮฺได้ตรัสว่า
قَالَ أَلَمْ نُرَبِّكَ فِينَا وَلِيداً وَلَبِثْتَ فِينَا مِنْ عُمُرِكَ سِنِينَ
“ เขา(ฟิรเอาน์) กล่าวว่า เรามิได้เลี้ยงดูเจ้าเมื่อขณะเป็นเด็กอยู่กับพวกเราดอกหรือ? และเจ้าได้อยู่กับเราหลายปีในช่วงชีวิตของเจ้า”
(อัลกุรอาน สูเราะฮฺ อัชชุอารออฺ 26/18)
وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيراً
“ และจงนอบน้อมแก่ท่านทั้งสอง ซึ่งการถ่อมตนเนื่องจากความเมตตา และจงกล่าวว่า
“ข้าแต่พระเจ้าของฉัน ทรงโปรดเมตตาแก่ท่านทั้งสองเช่นที่ทั้งสองได้เลี้ยงดูฉันเมื่อเยาว์วัย”
(อัลกุรอาน สูเราะห์ อัล-อิสรออฺ 17/24)
♦· التربية มาจากคำว่า رب يرب (ร็อบบะ ยะรุบบุ) หมายถึง การแก้ไขให้ดีขึ้น การสั่งสอน การปกครองดูแล อัลกุรอาน ได้ให้ความหมายการดูแลสั่งสอน ในอายัตต่างๆ เช่น
وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِكَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِي بِأَسْمَاء هَـؤُلاء إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ
“ และพระองค์ได้ทรงสอนบรรดานามของทั้งปวงให้แก่อาดัม ภายหลังได้ทรงแสดงสิ่งเหล่านั้นแก่มะลาอิกะฮฺ แล้วตรัสว่า จงบอกบรรดาชื่อของสิ่งเหล่านั้นแก่ข้า หากพวกเจ้าเป็นผู้พูดจริง”
(อัลกุรอาน สูเราะห์ อัล-บะกอเราะฮฺ 2/32)
อิมาม อัลบัยฎอวีย์ ได้กล่าวว่า “อัตตัรบียะฮฺ คือ การนำสิ่งหนึ่งสิ่งใดสู่ความสมบูรณ์ของมัน จากลักษณะหนึ่ง สู่อีกลักษณะหนึ่ง”
อัร-รอฆิบ อัล-อัศฟาฮานีย์ ได้กล่าวว่า “อัตตัรบียะฮฺ คือ การสร้างสิ่งใดสิ่งหนึ่งจากขั้นสู่อีกขั้นจนถึงขีดความสมบูรณ์”
ท่าน เชค มูฮัมหมัด กุฏุบ กล่าวว่า “การศึกษา หมายถึง กระบวนการส่งเสริมและพัฒนาความสามารถและทักษะของบุคคลเพื่อตอบสนองความต้องการของชีวิตในทุกแง่ทุกมุม ร่างกาย สติปัญญา ภาษา พฤติกรรม สังคม และ ศาสนานำไปสู่กระบวนการสร้างบุคคลขั้นจนถึงขีดความสมบูรณ์”
เป้าหมายสูงสุดของการอัตตัรบียะฮฺ
อัลลอฮฺทรงกล่าวว่า
﴿ وَمَا خَلَقْتُ الجِنَّ وَالإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ﴾ الذاريات: 56
“และข้ามิได้สร้างญินและมนุษย์มาเพื่ออื่นใด เว้นแต่เพื่อเคารพภักดีต่อข้า”
♥ เป้าหมายสูงสุดของการมีอยู่ของมนุษย์นั้นคือ การรู้จักพระเจ้า นั้นคือ อัลลอฮฺ ตะอาลา
♥ หน้าที่ของผู้ถูกสร้าง(มนุษย์) คือ การรู้จักผู้ทรงสร้าง (อัลลอฮฺ)
♥ การเป็นบ่าว (มุสลิมที่ดี )ของอัลลอฮฺ ไม่ได้หมายความว่า จะต้องละหมาด บวช จ่ายซะกาต ทำฮัจญ์ อย่างเดียว แต่มันหมายถึง ทุกอย่างที่อัลลอฮฺทรงรัก และพอพระทัย จากคำพูด รวมทั้งการกระทำทั้งเปิดเผยและไม่เปิดเผย
ท่านเชค อิสลาม อิบนุตัยมียะกล่าวว่า “แท้จริงหัวใจของมนุษย์นั้นถูกสร้างมาเพื่อให้รัก “พระเจ้า”
บุคคลใดอยากเป็นบ่าวที่ดีของอัลลอฮฺ ต้องน้อมรับต่อคำบัญชาของพระองค์ทั้งหมดที่พระองค์ทรงพอพระทัย
﴿ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ المَصِيرُ ﴾ [البقرة: 285.
“และพวกเขาได้กล่าวว่า เราได้ยินแล้ว และได้ปฏิบัติตามแล้ว การอภัยโทษจากพระองค์เท่านั้นที่พวกเราปรารถนา โอ้พระเจ้าของพวกเรา! และยังพระองค์นั้น คือ การกลับไป”
จากท่านอบู ฮุร็อยเราะฮฺ นั่นคืออับดุรฺเราะหฺมาน อิบนุ ศ็อค์รฺ เราะฎิยัลลอฮฺอันฮุ เล่าว่า: ฉันได้ยินท่านเราะสูลุลลอฮฺﷺ กล่าวว่า
"مَا نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ فَاجْتَنِبُوْهُ ، وَمَا أَمَرْتُكُمْ بِهِ فَأْتُوْا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ
“สิ่งใดก็ตามที่ฉันได้ห้ามพวกท่าน ก็จงละเว้นเสีย และสิ่งใดก็ตามที่ฉันได้สั่งใช้ พวกท่านก็จงปฏิบัติเท่าที่พวกท่านมีความสามารถ
แท้จริง สิ่งที่ทำให้ชนรุ่นก่อนพวกท่านต้องพินาศ คือการซักไซ้ของพวกเขาที่มากเกิน และการขัดแย้งกับบรรดานบีของพวกเขา”
( หะดีษบันทึกโดยอัล-บุคอรีย์ และมุสลิม)
เป้าหมายของการอัตตัรบียะฮฺ
♣· เพื่อให้มนุษย์นั้นรู้จักอัลลอฮ์ ด้วยการทำอิบาดะ ด้วยใจอับบริสุทธิ๋
♣· เพื่อที่จะให้มนุษย์นั้นเป็นมุสลิมที่สมบูรณ์แบบ ในการเป็นแบบอย่างให้แก่ผู้อื่น ด้วยการเป็นบ่าวที่มีเกียรติ ณ อัลลอฮฺ
♣· เพื่อที่จะให้มนุษย์นั้นเป็นบุคคล ที่คอยสร้างสรรค์สังคมให้น่าอยู่ด้วยการดำรงตนในกรอบของศาสนา และนำไปสู่การสร้างสังคมที่ดีงาม ตลอดจนประชาชาติอิสลาม
♣· เพื่อจะให้มนุษย์นั้นตอบสนองประโยชน์ทั้งโลกนี้และโลกหน้า ในด้านศาสนาและทางโลก
องค์ประกอบ การอัตตัรบียะฮฺ
♣· วะฮีย์ คือ หลักคำสอนจากพระเจ้า นั้นคือ อัลกรุอ่านและ ซุนนะฮฺ
♣· แบบอย่างของบรรพชนรุ่นก่อน ศ่อฮาบะฮ์ ชาวสลัฟ ตาบีอีน
♣· บุคคล เป็นมุสลิม ทุกคน จะต้องรู้จักตัวเองเพื่อกำหนดให้ตัวเองใช้ชีวิตในสังคมนั้นๆ
♣· สังคมมุสลิม จะต้องเรียนรู้การเป็นอยู่ สภาพสังคม การเปลี่ยนแปลงในเรื่องต่างๆ เพื่อกำหนดเป้าหมายในการใช้ชีวิต
แขนงต่างๆของการอัตตัรบียะฮฺ
♣· ปลูกฝังหลักศรัทธาที่ถูกต้องเพื่อนำไปสู่การสร้างสังคมมุสลิมที่ดี
อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสว่า
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا ۚ
“และพวกเจ้าจงยึดสายเชือกของอัลลอฮฺไว้ให้มั่น และจงอย่าแตกแยกกัน”
(อาละอิมรอน ส่วนต้นของอายะฮฺที่ 103)
♣· ปลูกฝัง อบรบสั่งสอนบุคคลนั้นมีให้มีมารยาทที่ดีงาม จากความชื่อสัตย์ มีอามานะ มีความบริสุทธิ์ใจ
แท้จริงหากเราพิจารณาในมหาคำภีร์อัลกรุอ่านของโองการต่างๆ เราจะพบถึงคำสอนอันล้ำค่าอย่างมากมาย และโอวาทต่างๆบอกถึงมารยาทอันดีงามเพื่อยกฐานะของมนุษย์ให้มีเกียรติและขัดเขลาจิตใจให้สูงส่ง
อัลลอฮฺทรงกล่าวว่า
وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ القلم: 4
“และแท้จริงเจ้านั้น อยู่บนคุณธรรมอันยิ่งใหญ่”
ดังคำพูดของท่านนบี ท่านรอซูล ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม ได้กล่าวไว้มีความว่า
إنما بعثت لأتمم مكارم الأخلاق
“แท้จริงแล้ว ฉันถูกส่งมาเพื่อสร้างความสมบูรณ์ให้กับมารยาทที่ดี”
(รายงานโดยอะหฺมัด)
♣· สร้างเสริมการทำงานเป็นกลุ่ม ญามาอะฮ์ ในสังคมมุสลิมที่อาศัยอยู่ร่วมกัน เพื่อปลูกฝังในการทำงานและการรับผิดชอบ การสร้างความเป็นพี่น้องมุสลิมด้วยกันเอง
ความเป็นพี่น้องคือ มิตรภาพที่ดีในสังคม พระองค์ ตรัสความว่า
﴿ إِنَّمَا ٱلمُؤمِنُونَ إِخوَة ﴾
“แท้จริงบรรดาผู้ศรัทธานั้นเป็นพี่น้องกัน”
(อัล-หุญุรอต: 10)
ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า
المُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ كَالْبُنْيَانِ يَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا
“ความสัมพันธ์ระหว่างมุอ์มินผู้ศรัทธานั้น เปรียบได้ดังอาคารที่ต่างส่วนต่างเกื้อหนุนเสริมความแกร่งให้แก่กัน แล้วท่านก็สอดประสานนิ้วมือเข้าด้วยกัน”
(บันทึกโดยอัล-บุคอรีย์ และมุสลิม)
ท่านอบู ฮุร็อยเราะฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮฺ เล่าว่า ท่านเราะสูล ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า
وَكُوْنُوْا عِبَادَ اللهِ إِخْوَانًا
“และพวกท่านจงเป็นบ่าวของอัลลอฮฺที่มีความรักใคร่กลมเกลียวกัน”
(บันทึกโดยมุสลิม)
♣· จะต้องเป็นบุคคลที่มี ทัศนคติที่ดี คิดบวกอยู่เสอม จะต้องพูดจานิ่มนวล อ่อนโยน จะต้องเป็นตัวอย่างให้แก่ผู้อื่น สั่งใช้ในความดีและห้ามปรามความชั่ว
สื่อในการอัตตัรบียะฮฺ
♣· แบบอย่างที่ดีงาม
♣· ข้อเตือนใจ ข้อคิด
♣· การเล่าเรื่อง
♣· ใช้เวลาว่าง ให้เป็นประโยชน์ และเหมาะสม
♣· การตักเตือน สื่อถึงรูปแบบ และบทลงโทษ
